Τα πιο γνωστά πανηγύρια είναι οι γιορτές για να τιμήσουν τον άγιο -προστάτη του κάθε χωριού. Σε πολλά χωριά της Κρήτης, με πρωτοβουλία των πολιτιστικών συλλόγων ή μεμονωμένα, εξακολουθούν να διοργανώνονται πανηγύρια, τα οποία αποτελούν αφορμή συνεύρεσης του τοπικού πληθυσμού, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεων του τόπου.
Τα παρακάτω πανηγύρια λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στο νομό..
Άγιος Ιωάννης Σφακίων, Γιορτή του Αγίου Ιωάννη , 8 Μαϊου: Παραδοσιακό πανηγύρι των Σφακίων.
Αζωγυρέ, Εορτή του Αγίου Πατέρα 7 Οκτωβρίου: Στο όμορφο χωριό με το επισκέψιμο εντυπωσιακό σπήλαιο των Αγίων Πατέρων.
Αράδαινας, Ημέρα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ 8 Νοεμβρίου: Ακριβώς πάνω από το εντυπωσιακό φαράγγι της Αράδαινας, στο έρημο, αλλά όμορφο χωριό.
Ασή Γωνιά, Γιορτή του Αγίου Γεωργίου, 23 Απριλίου ή μετά την Ημέρα του Πάσχα: Είναι μια μεγάλη γιορτή. Όλοι οι βοσκοί της περιοχής κατεβάζουν τα ζώα τους με τους συγχωριανούς για να ευλογηθούν, στη συνέχεια τα αρμέγουν και διανέμουν το γάλα στους προσκυνητές.
Έλος, Άγιος Δίκαιος, 6 Μαΐου: Έκτακτη θέα σε ένα μοναδικό πανηγύρι.
Θέρισσο, Κοίμησης της Θεοτόκου, 15 Αύγουστος: Στο πανέμορφο χωριό όπου ο Ελευθέριος Βενιζέλος κήρυξε την επανάσταση του 1905.
Κάνδανος, της Αναλήψεως του Χριστού (1)
Κουστογέρακο, Αγίας Αικατερίνης 25 Νοεμβρίου: Ψηλά πάνω στο Κουστογέρακο με μαγευτική θέα προς το πανηγύρι, το οποίο τιμά και την ανάμνηση της διάσωσης των ανταρτών που κρύβονταν από τους Γερμανούς σε μια σπηλιά εκεί.
Λισσός, Αγίου Κηρύκου 15 Ιουλίου: Οι προσκυνητές ξεκινούν να φθάνουν στην αρχαία Λισσό με τα πόδια ή με πλοιάρια από την Σούγια από νωρίς το απόγευμα της προηγούμενης ημέρας. Ένα πραγματικό πανηγύρι στο Σέλινο σε ένα μυθικό τόπο.
Παλαιόχωρα, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου 25 Μαρτίου: Πολλά μουσικά όργανα και ευτυχισμένη ατμόσφαιρα. Ολόκληρη η Παλαιόχωρα, στην αρχή της άνοιξης.
Σέμπρωνας, Αποπηγάδι, Γιορτή του Αγιου Γιάννη, 24 Ιουνίου: Ένα από τα πανηγύρια, που λαμβάνουν χώρα σε ένα πολύ ψηλό σημείο, με απίστευτη θέα.
Σούγια, Χαρέι, γιορτή του Αγίου Αντωνίου 1-2 Ιουλίου: Μοναδικό παραδοσιακό πανηγύρι στο παραλιακό εκκλησάκι που βρίσκεται στο Χαρέι. Η διαδρομή πραγματοποιείται με τα πόδια, μέσα από το μονοπάτι Ε4 που οδηγεί από τη Σούγια προς την Αγία Ρουμέλη και διαρκεί δύο ώρες με μοναδικό φόντο το Λιβυκό πέλαγος και τις πευκόφυτες πλαγιές. Υπάρχει η δυνατότητα να πάτε εκεί και με καραβάκι από τη Σούγια. Υπαίθρια διανυκτέρευση.
Στροβλές, Άγιο Πνεύμα (2)
Σφακιά, Θυμιανής Παναγίας, τελευταία Κυριακή του Μαΐου.
Χρυσοσκαλίτισσα, η Κοίμηση της Θεοτόκου, 15 Αυγούστου: Στο πανέμορφο μοναστήρι, το οποίο είναι ένα πραγματικό «μπαλκόνι» στο Λιβυκό πέλαγος πραγματοποιείται το διάσημο πανηγύρι.
Φραγκοκάστελλο, Αγίου Νικήτα, 15 Σεπτεμβρίου: Μεγάλο πανηγύρι κατά τη διάρκεια του οποίου λαμβάνουν χώρα αγώνες ιππασίας.
Φλώρια, Μιχαήλ Αρχαγγέλου 8 Νοεμβρίου: Μικρό παραδοσιακό πανηγύρι.
Άλλα εξαιρετικά φεστιβάλ, ανά ημερομηνία, είναι τα ακόλουθα:
6 Αυγούστου της Μεταμόρφωσης: Ξηροστέρνι, Τζιτζιφέ, Κάρες της Κισσάμου, Σάσσαλο
Αύγουστος 15 , Η κοίμηση της Θεοτόκου: Βουλγάρω Παναγία της Συνόδου Κορυφής, Κολυμπάρι Γωνιά, Πεμόνια, Φρες, Εξώπολις, Λιτσάρδα, Αλίκαμπος, Κεφάλα, Καλλικράτη, Κουστογέρακο
29 Αυγούστου Ιωάννη του Προδρόμου είναι: Ροδωπού Γκιόνας, Δουλιανά, Στύλος, Κουρνάς
8 Σεπτεμβρίου το Γέννηση της Μητέρας του Χριστού: Γαβαλοχώρι, Τζιτζιφέ, Σάσσαλο
14 Σεπτεμβρίου Γιορτή του Τιμίου Σταυρού: Νίππος, Ροδοβάνι
15 Σεπτεμβρίου του Αγίου Νικήτα: Καμπιά
(1) Η γιορτή δεν έχει ημερομηνία, γιατί είναι «κινητή» – 40 ημέρες μετά το Πάσχα των Ορθοδόξων
(2) Η γιορτή δεν έχει ημερομηνία γιατί είναι «κινητή» – 50 ημέρες μετά το Πάσχα των Ορθοδόξων
Τα παρακάτω πανηγύρια λαμβάνουν χώρα, κάθε χρόνο στο νομό..
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ
Πανηγύρι της Υπαπαντής (Μαριού)
ΑΠΡΙΛΙΟΣ
Πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου (Ζωνιανά, Πλακιάς)
ΜΑΪΟΣ
Πανηγύρι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (Αξός)
ΙΟΥΝΙΟΣ
Πανηγύρι της Ανάληψης (Ανώγεια)
Πανηγύρι της Ανάληψης (Πάνορμο)
ΙΟΥΛΙΟΣ
Πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα (Άδελε, Χρωμοναστήρι)
Πανηγύρι του Προφήτη Ηλία (Αρχαία Ελεύθερνα)
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Πανηγύρι της Παναγίας (Αγία Γαλήνη, Κοξαρέ, Σελιά, Αξός)
Πανηγύρι της Παναγίας του Χάρακα (Μπαλί)
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Πανηγύρι του Σταυρού (Αξός)
Πανηγύρι της Παναγίας (Μυριοκέφαλα, Λευκόγεια)
Οι ρίζες των σύγχρονων πολιτιστικών εκδηλώσεων πρέπει να αναζητηθούν στις εορτές και τα πανηγύρια, τα οποία διοργανώνονταν στην ύπαιθρο της Κρήτης με αφορμή κυρίως θρησκευτικές εορτές.
24 Ιουνίου Πανηγύρι του Αϊ-Γιάννη του Κλήδονα, Δήμος Γόρτυνας, Αρχανων – Αστερουσίων
29 Ιουνίου Πανηγύρι των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, Δήμος Φαιστού
17 Ιουλίου Πανηγύρι της Αγίας Μαρίνας, Δήμος Μαλεβιζίου, Μινώα Πεδιάδας
27 Ιουλίου Πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα, Δήμος Αρχανών- Αστερουσιων, Μαλεβιζίου, Βιάννου , Φαιστού
6 Αυγούστου Πανηγύρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, Δήμος Μινώα Πεδιάδας
8 Αυγούστου Πανηγύρι του Αγίου Μύρωνα, Δήμος Γόρτυνας
15 Αυγούστου Πανηγύρι της Παναγίας Δήμος Ηρακλείου, Μαλεβιζίου, Φαιστού, Χερσονήσου
25 Αυγούστου Μεγάλο πανηγύρι του Αγίου Τίτου, Δήμος Ηρακλείου
8 Σεπτεμβρίου Πανηγύρι με μουσική και χορό στο μοναστήρι της Κεράς, Δήμος Χερσονήσου
26 Οκτωβρίου Πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου, Δήμος Χερσονήσου
3 Νοεμβρίου Πανηγύρι στο μοναστήρι Απανωσήφης, Δήμος Γόρτυνας
8 Νοεμβρίου Μεγάλο πανηγύρι του Αγίου Μηνά, Δήμος Ηρακλείου
30 Νοεμβρίου Πανηγύρι του Αγίου Ανδρέα, Δήμος Μινώα Πεδιάδας
4 Δεκεμβρίου Πανηγύρι της Αγίας Βαρβάρας, Δήμος Γόρτυνας
23 Δεκεμβρίου Πανηγύρι των Αγίων Δέκα, Δήμος Γόρτυνας
25 Μαρτίου Πανηγύρι του Ευαγγελισμού, Δήμος Ηρακλείου
23 Απριλίου Πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου, Δήμος Γόρτυνας
5 Μαϊου Πανηγύρι της Αγίας Ειρήνης, Δήμος Μαλεβιζίου
21 Μαϊου Πανηγύρι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Δήμος Μινώα Πεδιάδας
Σε όλους τους νομούς της Κρήτης γιορτάζουν τους αγίους του κάθε χωριού με μουσική, φαγητό και παραδοσιακούς κρητικούς χορούς. Τα περισσότερα πανηγύρια πραγματοποιούνται τους καλοκαιρινούς μήνες με αποκορύφωμα τον δεκαπεντάυγουστο, όπου σε όλο το νησί πραγματοποιούνται ταυτόχρονα εκατοντάδες πανηγύρια.
Ψυχρό Τριών Ιεραρχών, 30/1.
Αγίου Γεωργίου, 23/3, Μητροπολιτικός Ναός Ιεράπετρας (πολιούχος Ιεράπετρας).
Αγ. Γεωργίου, 23/4. Στον ερειπωμένο οικισμό Σκαλιά, κοντά στο χωριό Σίτανος.
Μαρμακέτο, 8/5 .Εορτή Ιωάννου του Θεολόγου
Αγ. Τριάδας, 4/6. Στο Παλαίκαστρο και Αγ. Τριάδα.
Αγ. Πνεύματος, 4/6. Στους Αρμένους.
Ναός Παναγίας Ελεούσας Ιεράπετρας, 11/6, (εικόνα Παναγίας Ρεϊσδεριανής)
Μέσα Λασιθάκι, 1/7 .Εξωκλήσι των Άγιων Ιατρών Αναργύρων. Πανλασιθιώτικη εορτή.
Αγίας Μαρίνας, 17/7 .Στα Έξω Μουλιανά,στη Μυρσίνη και στη Πραισσό.
Προφήτη Ηλία, 20/7 .Στα Μέσα Μουλιανά.
Αγ. Παρασκευής, 26/7 .Στη Ζήρο,στους Τουρτούλους και στην Αγία Τριάδα.
Αγ. Παντελεήμονα, 27/7 .Στη Ρούσα Εκκλησιά, Χαμέζι και Σχινοκάψαλα.
Μεταμόρφωσης, 6/8 .Στα Έξω Μουλιανά στον Άγιο Στέφανο και Ζάκρο.
Παραμονή Παναγίας,14/8 .Στη Μαρωνιά.
Παναγίας, 15/8 .Στο Παλαίκαστρο, Λάστρο, Πισκοκέφαλο, Τουρλωτή, Σίτανο.
Μεγάλη Παναγία Νεάπολης, 15/8
Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ιεράπετρας, 15/8
Μονή Τιμίου Προδρόμου Καψά, 29/8
Αγ. Ιωάννη, 29/8 .Στη Ζήρο.
Ιωάννου του Προδρόμου, 29/8 .Στη Δάφνη.
Παναγίας, 8/9 .Στις Λιθίνες.
Σταυρού, 14/9 .Στη Σφάκα.
Αγ. Σοφίας, 17/9 .Στους Αρμένους.
Τζερμιάδων, 18/9 ,Εορτή Αγίας Αριάδνης μοναδικής στην Κρήτη αφιερωμένη στην Αγία.
Μονή Τοπλού Σητείας, 26/9
Αγίας Αικατερίνης, 25/11 .Στη Σητεία.
Αγ. Άννας, 9/12 .Στο Πισκοκέφαλο.
Άγιος Ισίδωρος, 4/2 στο Κάβο Σίδερο
